Ćwiczenia doskonalące czytanie i pisanie c.d.

Ćwiczenia w pisaniu

W przypadkach trudności z nauką pisania warto wykonywać regularnie następujące ćwiczenia:

1.     Kreślenie ręką dużych liter w powietrzu.

2.     Pisanie dużych liter na tablicy – wodzenie po wzorze.

3.     Pisanie (malowanie) liter farbą na dużych arkuszach papieru.

4.   Pisanie liter za pomocą szablonu (z zaznaczonym strzałką kierunkiem kreślenia i miejscem rozpoczęcia – dotyczy to zwłaszcza owali).

5.     Obwodzenie wzoru litery w zeszycie.

6.     Samodzielne pisanie liter.

Przy uporczywym myleniu kształtów liter można wprowadzić dodatkowo lepienie liter z plasteliny, układanie z drutu lub wyszywanie.

 Doskonalenie nabytych umiejętności
Praca nad stroną graficzną pisma po opanowaniu schematów liter i ich połączeń przebiega równolegle z pracą nad poprawnością zapisu, dlatego też zasadnicze formy ćwiczeń kształtnego pisma na tym etapie będą takie same, jak formy ćwiczeń ortograficznych, tzn.:

1.     Przepisywanie.

2.     Pisanie z pamięci.

3.     Pisanie ze słuchu.

 Przepisywanie

Przepisywanie polega na odtwarzaniu tekstu podanego jako wzór. Aby nie dopuścić do mechanicznego, bezmyślnego przepisywania, daje się dzieciom polecenia wymagające zwrócenia szczególnej uwagi na określone miejsca w tekście. W tym celu stosuje się do przepisywania teksty z lukami :

·        tekst z lukami literowymi wymagający wpisania w puste miejsca (luki) odpowiedniej litery, która stanowi trudność ortograficzną,

·       tekst z lukami sylabowymi – analogiczny przebieg i cele ćwiczenia, w luki wpisuje się sylaby,

·       tekst z lukami wyrazowymi – uzupełnia się wyrazami ilustrowanymi          za pomocą obrazków (tekst obrazkowo-wyrazowy) – z miejscami na wpisanie wyrazów lub wyrazami podanymi osobno (pod tekstem lub na luźnych kartonikach). Wyrazy zawierają określoną trudność ortograficzną.

 Inne formy przepisywania z dodatkowymi poleceniami to :

-        podkreślanie liter, sylab lub wyrazów zawierających określoną trudność,

-        wypisywanie sylab lub wyrazów z trudną literą,

-        przekształcanie tekstu, np. zamiana liczby pojedynczej na mnogą itp.

 Konieczne jest także przyzwyczajanie dzieci do przepisywania całymi wyrazami, po uprzednim przeczytaniu.

  Pisanie z pamięci

Pisanie z pamięci polega na zapamiętaniu przeznaczonego do pisania wyrazu lub zdania. Może być oparte na pamięci świeżej (bezpośrednio   po obserwacji tekstu) lub na pamięci trwałej, jeśli pisze się po dłuższej przerwie.

Pisanie z pamięci przyczynia się do utrwalania w pamięci poprawnych obrazów graficznych pisanych wyrazów w powiązaniu z zespołem ruchów ręki przy ich zapisie. Powstałe wyobrażenia słuchowo – wzrokowo – motoryczne sprzyjają opanowaniu trwałych nawyków poprawnego pisania.

W przygotowaniu dzieci do pisania z pamięci ważną rolę odgrywają następujące czynności :

·        odczytanie całego zdania lub tekstu,

·        zwrócenie uwagi na trudne elementy,

·        podział na cząstki ułatwiający zapamiętanie,

·        zasłonięcie tekstu z wyjątkiem pierwszej cząstki i jej obserwacja,

·        zasłonięcie pierwszej cząstki i pisanie jej z pamięci,

·        odsłonięcie pierwszej cząstki, sprawdzenie zapisu i ewentualne dokonanie poprawek.

Analogicznie postępuje się z dalszymi cząstkami zdania lub tekstu. Ćwiczenia należy zacząć od pisania z pamięci sylab i wyrazów, zwiększając stopniowo zakres materiału i stosować je równolegle z ćwiczeniami w przepisywaniu jako ćwiczenia utrwalające.

 Pisanie ze słuchu

Należy zacząć od pisania ze słuchu sylab, następnie wyrazów i w końcu zdań. Ćwiczenia ze słuchu powinny występować po ćwiczeniach w pisaniu z pamięci, które przeprowadzamy wcześniej. W ćwiczeniach pisania ze słuchu należy przestrzegać zasady stopniowania trudności, nie wprowadzać zbyt wcześnie wyrazów, których pisownia nie jest zgodna z brzmieniem. Każdy kolejny problem ortograficzny powinien być wprowadzony po opanowaniu poprzednio opracowywanego.

W pisaniu ze słuchu można stosować formy selektywnego pisania, np. dzieci piszą :

·        tylko najprostsze elementy wyrazu, zaznaczając pozostałe kropką lub kreską,

·        tylko pierwszą (bądź inną określoną przez nauczyciela literę), pozostałe zaznaczając umownie,

·        tylko wyrazy jednosylabowe itp.

Pisanie ze słuchu wprowadza się po ćwiczeniach w układaniu zdań z wyrazów, czytaniu, przepisywaniu i pisaniu zdań z pamięci. Dyktować należy wolno,           w sposób wyrazisty, nieznacznie akcentując sylaby. Jednorazowo dyktuje się taką część zdania, jaką dziecko jest w stanie zapamiętać podczas pisania z pamięci.

 Reguły postępowania, których należy przestrzegać w ćwiczeniach w pisaniu:

 1.     Ćwiczenia pisania powinny następować bezpośrednio po ćwiczeniach czytania (każdemu czytaniu towarzyszy pisanie) i obejmować ten sam materiał.

2.     Od początku i przez cały okres ćwiczeń trzeba zwracać uwagę na prawidłowość kierunku kreślenia liter, zwłaszcza owali (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, rozpoczynać od miejsca cyfry 2 na tarczy).

3.     Przy wprowadzaniu nowych liter należy stosować wzory sprzyjające ich łączeniu.

4.     Nie należy zbyt długo pracować na pojedynczych literach, ponieważ sprzyja to utrwalaniu niekorzystnych nawyków literowania (głoskowania) przy czytaniu i pisaniu.

5.     Trzeba wdrażać dziecko do autokontroli – poprzez stałe zastanawianie się nad poprawnością zapisu i sprawdzanie tej poprawności.

6.     Wszystkie błędy powinny być poprawione. Najwłaściwszy sposób poprawiania błędów to ich wymazywanie, dlatego też w początkowym okresie nauki wskazane jest pisanie ołówkiem.

7.     Należy zwracać uwagę na prawidłową postawę ciała podczas czynności pisania oraz właściwe ułożenie ręki (przedramię, dłoń i narzędzie piszące powinny znajdować się w jednej linii, poniżej linii pisma).

8.     Ćwiczenia w pisaniu nie powinny trwać zbyt długo – czas ich trwania musi być dostosowany do możliwości percepcyjnych dziecka.