W
przypadkach trudności z nauką pisania warto wykonywać regularnie
następujące ćwiczenia:
1.
Kreślenie ręką dużych liter w powietrzu.
2.
Pisanie dużych liter na tablicy – wodzenie po wzorze.
3.
Pisanie (malowanie) liter farbą na dużych arkuszach papieru.
4. Pisanie liter za pomocą szablonu (z zaznaczonym strzałką
kierunkiem kreślenia i miejscem rozpoczęcia – dotyczy to
zwłaszcza owali).
5.
Obwodzenie wzoru litery w zeszycie.
6.
Samodzielne pisanie liter.
Przy
uporczywym myleniu kształtów liter można wprowadzić dodatkowo
lepienie liter z plasteliny, układanie z drutu lub wyszywanie.
Doskonalenie nabytych umiejętności
Praca
nad stroną graficzną pisma po opanowaniu schematów liter i ich
połączeń przebiega równolegle z pracą nad poprawnością zapisu,
dlatego też zasadnicze formy ćwiczeń kształtnego pisma na tym
etapie będą takie same, jak formy ćwiczeń ortograficznych, tzn.:
1.
Przepisywanie.
2.
Pisanie z pamięci.
3.
Pisanie ze słuchu.
Przepisywanie
Przepisywanie
polega na odtwarzaniu tekstu podanego jako wzór. Aby nie dopuścić
do mechanicznego, bezmyślnego przepisywania, daje się dzieciom
polecenia wymagające zwrócenia szczególnej uwagi na określone
miejsca w tekście. W tym celu stosuje się do przepisywania teksty
z lukami :
·
tekst z lukami literowymi wymagający wpisania w puste miejsca (luki)
odpowiedniej litery, która stanowi trudność ortograficzną,
· tekst z lukami sylabowymi – analogiczny przebieg i cele ćwiczenia,
w luki wpisuje się sylaby,
· tekst z lukami wyrazowymi – uzupełnia się wyrazami
ilustrowanymi
za pomocą obrazków (tekst obrazkowo-wyrazowy) – z
miejscami na wpisanie wyrazów lub wyrazami podanymi osobno (pod tekstem
lub na
luźnych kartonikach). Wyrazy zawierają określoną trudność
ortograficzną.
Inne
formy przepisywania z dodatkowymi poleceniami to :
- podkreślanie liter, sylab lub wyrazów zawierających określoną
trudność,
- wypisywanie sylab lub wyrazów z trudną literą,
- przekształcanie
tekstu, np. zamiana liczby pojedynczej na mnogą itp.
Konieczne
jest także przyzwyczajanie dzieci do przepisywania całymi wyrazami,
po uprzednim przeczytaniu.
Pisanie
z pamięci
Pisanie
z pamięci polega na zapamiętaniu przeznaczonego do pisania wyrazu
lub zdania. Może być oparte na pamięci świeżej
(bezpośrednio po obserwacji tekstu) lub na pamięci trwałej, jeśli pisze się po
dłuższej przerwie.
Pisanie
z pamięci przyczynia się do utrwalania w pamięci poprawnych
obrazów graficznych pisanych wyrazów w powiązaniu z zespołem
ruchów ręki przy ich zapisie. Powstałe wyobrażenia słuchowo –
wzrokowo – motoryczne sprzyjają opanowaniu trwałych nawyków
poprawnego pisania.
W
przygotowaniu dzieci do pisania z pamięci ważną rolę odgrywają
następujące czynności :
·
odczytanie całego zdania lub tekstu,
·
zwrócenie uwagi na trudne elementy,
·
podział na cząstki ułatwiający zapamiętanie,
·
zasłonięcie tekstu z wyjątkiem pierwszej cząstki i jej
obserwacja,
·
zasłonięcie pierwszej cząstki i pisanie jej z pamięci,
·
odsłonięcie pierwszej cząstki, sprawdzenie zapisu i ewentualne
dokonanie poprawek.
Analogicznie
postępuje się z dalszymi cząstkami zdania lub tekstu. Ćwiczenia
należy zacząć od pisania z pamięci sylab i wyrazów, zwiększając
stopniowo zakres materiału i stosować je równolegle z ćwiczeniami
w przepisywaniu jako ćwiczenia utrwalające.
Pisanie
ze słuchu
Należy
zacząć od pisania ze słuchu sylab, następnie wyrazów i w końcu
zdań. Ćwiczenia ze słuchu powinny występować po ćwiczeniach w
pisaniu z pamięci, które przeprowadzamy wcześniej. W ćwiczeniach pisania
ze słuchu należy przestrzegać zasady stopniowania trudności, nie
wprowadzać zbyt wcześnie wyrazów, których pisownia nie jest
zgodna z brzmieniem. Każdy kolejny problem ortograficzny powinien
być wprowadzony po opanowaniu poprzednio opracowywanego.
W
pisaniu ze słuchu można stosować formy selektywnego pisania, np.
dzieci piszą :
·
tylko najprostsze elementy wyrazu, zaznaczając pozostałe kropką
lub kreską,
·
tylko pierwszą (bądź inną określoną przez nauczyciela literę),
pozostałe zaznaczając umownie,
·
tylko wyrazy jednosylabowe itp.
Pisanie
ze słuchu wprowadza się po ćwiczeniach w układaniu zdań z
wyrazów, czytaniu, przepisywaniu i pisaniu zdań z pamięci.
Dyktować należy wolno,
w sposób wyrazisty, nieznacznie akcentując sylaby. Jednorazowo
dyktuje się taką część zdania, jaką dziecko jest w stanie
zapamiętać podczas pisania z pamięci.
Reguły
postępowania, których należy przestrzegać w ćwiczeniach w
pisaniu:
1.
Ćwiczenia pisania powinny następować bezpośrednio po ćwiczeniach
czytania (każdemu czytaniu towarzyszy pisanie) i obejmować ten sam
materiał.
2.
Od początku i przez cały okres ćwiczeń trzeba zwracać uwagę na
prawidłowość kierunku kreślenia liter, zwłaszcza owali
(odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, rozpoczynać od miejsca cyfry
2 na tarczy).
3.
Przy wprowadzaniu nowych liter należy stosować wzory sprzyjające
ich łączeniu.
4.
Nie należy zbyt długo pracować na pojedynczych literach, ponieważ
sprzyja to utrwalaniu niekorzystnych nawyków literowania
(głoskowania) przy czytaniu i pisaniu.
5.
Trzeba wdrażać dziecko do autokontroli – poprzez stałe
zastanawianie się nad poprawnością zapisu i sprawdzanie tej
poprawności.
6.
Wszystkie błędy powinny być poprawione. Najwłaściwszy sposób
poprawiania błędów to ich wymazywanie, dlatego też w początkowym
okresie nauki wskazane jest pisanie ołówkiem.
7.
Należy zwracać uwagę na prawidłową postawę ciała podczas
czynności pisania oraz właściwe ułożenie ręki (przedramię,
dłoń i narzędzie piszące powinny znajdować się w jednej linii,
poniżej linii pisma).
8.
Ćwiczenia w pisaniu nie powinny trwać zbyt długo – czas ich
trwania musi być dostosowany do możliwości percepcyjnych dziecka.